Het artikel op Tzum.info, geschreven door Arjen van Meijgaard, presenteert tien boeken die ideaal zouden zijn voor mensen die op vakantie gaan naar een buitenlands eiland. Van Meijgaard probeert de lezer te verleiden met een selectie die varieert van hedendaagse fictie tot klassiekers, met als doel om zowel ontspanning als diepgang te bieden aan de vakantiegangers. De lijst is een mix van wereldliteratuur en meer obscure titels, wat volgens de criticus de veelzijdigheid van het lezen op reis benadrukt. Van Britse Crimestoppers tot Japanse poëtische vertellingen, het artikel streeft ernaar een breed palet aan te reiken zodat iedere lezer wat van zijn gading kan vinden. Van Meijgaard zet zijn literaire antenne op maximale ontvangst en probeert een balans te vinden tussen toegankelijkheid en kwaliteit.
De aanbevelingen reflecteren zijn persoonlijke smaak, wat zowel een sterkte als een zwakte van het artikel kan zijn. Terwijl sommige lezers de lijst als een verfrissende en doordachte selectie kunnen beschouwen, kan het voor anderen een misplaatste etalage van pretentie en onvervulde verwachtingen zijn. Deze subjectiviteit is onvermijdelijk en laat een opening voor verschillende interpretaties en meningen. Toch lijkt Van Meijgaard erop te vertrouwen dat de gevarieerdheid van zijn keuzes in de smaak zal vallen bij een breed scala aan vakantielezen.
Maar laten we eerlijk zijn, en hier steek ik mijn literaire tirade af. Arjen van Meijgaard heeft in dit artikel een verzameling teksten bijeen geraapt die op zijn best als alledaags en op zijn slechtst als verschrikkelijk triviaal kunnen worden gekarakteriseerd. De zogenaamde mustreads voor de vakantieganger die bedoeld zijn om het intellect te prikkelen en de ziel te verrijken, schieten dramatisch tekort in zowel culturele waarde als literaire diepgang.
Wat Van Meijgaard hier presenteert, het verdient nauwelijks de naam literatuur. Je zou denken dat een criticus van zijn kaliber beter zou weten. Helaas, het tegendeel blijkt waar. Andy Weir, een auteur wiens werk best vermakelijk is voor een regenachtige zondagmiddag, wordt hier opgehemeld tot een niveau dat een Nobelprijswinnaar zou moeten verdienen. Kom op, een vakantie is al kort genoeg, waarom verspillen aan iets dat zulke marginale literaire waarde heeft?
En dan is er de keuze voor de Japanse poëzie. Begrijp me niet verkeerd, Japanse literatuur kan subliem zijn. Maar het werk dat Van Meijgaard aanbeveelt, lijkt meer op een chaotische bundel haiku’s geschreven door een slaapwandelaar dan een meesterwerk van lyrische schoonheid. Het ademt een vorm van oppervlakkigheid die de diepere lagen van het leven mist, wat des te schrijnender is gezien de rijke culturele context die het had kunnen aanbieden.
Wat betreft de zogenaamde klassiekers in de lijst, lijkt het alsof Van Meijgaard zich enkel baseert op titels die zonder veel nadenken op een Wikipedia-best-of-lijst kunnen worden gevonden. Dit is gevangenschap door de mediocriteit van een algoritme, niet door de verdienste van een literair genie. De afwezigheid van werkelijk uitdagende en vernieuwende literatuur in dit werk is op zijn zachtst gezegd verontrustend.
Er zijn zoveel onontdekte juweeltjes in de wereldliteratuur die recht zouden doen aan de vakantie-ervaring, boeken die je werkelijke diepte en verbreding van je literaire horizon zouden opleveren. In plaats daarvan wordt de lezer afgescheept met een verzameling werken die je de illusie van intellect geven zonder enig reëel engagement met de complexe en gefragmenteerde wereld om ons heen.
Het artikel komt uiteindelijk neer op een teleurstellende poging om het alledaagse op te blazen tot iets verhevens. Het dient niet als een baken van literair inzicht maar als een schrijnend voorbeeld van de schijnverschepping die onze zomerlectuur tracht te beheersen.
Als we daadwerkelijk de waarde van literatuur willen koesteren, zouden we moeten streven naar aanbevelingen die ons werkelijk uitdagen en verrijken, niet deze triviale benaderingen die noch inspireren noch innoveren. Arjen van Meijgaard zet ons hiermee op het verkeerde spoor, een weg die slechts leidt naar literaire verdwazing in plaats van verlichting.
Bekijk hier het originele artikel: Tzum.info
Edwin van den Heuvel