Martijn Jongbloed
In een wereld waar bibliotheken ooit werden beschouwd als heilige schatkamers van kennis en cultuur, lijkt het moderne tijdperk deze bastions van wijsheid steeds meer te omarmen alsof zij onverdraaglijke relikwieën uit een vervlogen tijdperk zijn. In het artikel “Libraries Under Siege” op Book Riot wordt de bedroevende toestand van diverse bibliotheken in verschillende delen van de wereld blootgelegd. Het is een schrijnend relaas dat een somber licht werpt op de manier waarop de samenleving tegenwoordig omgaat met dergelijke instituten van collectief geheugen en cultuur. Aangezien het artikel prachtig de diverse uitdagingen beschrijft die bibliotheken het hoofd moeten bieden – van censuur tot budgettaire beperkingen – biedt het ons een reflectie op de fundamentele waarde van de bibliotheek in de samenleving.
Het artikel verkent de dreigingen die door autoritaire regimes worden opgelegd aan bibliotheken. Het is een huiveringwekkend beeld van de manier waarop kennis en vrije gedachtevorming worden onderdrukt. De casus van de Hongaarse premier die zijn zinnen heeft gezet op het beperken van toegang tot boeken met homoseksuele thema’s, is een klaagzang van menselijke ontplooiing in haar puurste vorm, die geteerd raakt onder een verhullende deken van censuur en discriminatie. Bij het lezen van deze tragische verhalen, herinner ik me de wijze woorden van Heinrich Heine: “Waar men boeken verbrandt, zal men uiteindelijk ook mensen verbranden.” Het artikel wekt een vergelijkbare angst aan, de angst dat de aanval op de bibliotheek in wezen een aanval op de menselijkheid zelf is.
Even angstaanjagend is het gebrek aan fondsen waarmee vele bibliotheken moeten worstelen. Niet alleen worden bibliotheken bedreigd door de repressieve maatregelen van autoritaire regeringen; ze worden eveneens bedreigd door de kilheid van neoliberale bezuinigingen. De sluiting van bibliotheken, vooral in economisch achtergestelde gebieden, weerspiegelt de onverschilligheid waarmee sommige regeringen hun burgers hun recht op onderwijs en cultuur ontnemen. Dit is een kwestie van sociale rechtvaardigheid, en laat zien hoeveel we als samenleving bereid zijn op te offeren ten gunste van economische efficiëntie.
Daarnaast worden bibliotheken ook bedreigd door de veranderende aard van informatieconsumptie. In het digitale tijdperk lijkt de aantrekkingskracht van het fysieke boek te tanen, terwijl de onmiddellijke bevrediging van de digitale informatiezoektocht ons geduld dat nodig is voor diepgaande lezing en reflectie aan ondermijnen is. Er is iets buitengewoon treurig aan een wereld waarin het boek, dat nobele symbool van menselijke kennis en creativiteit, dreigt te vergaan in de ether van digitale oppervlakkigheid.
Het artikel “Libraries Under Siege” biedt echter ook hoop en inspiratie door te wijzen op de onverzettelijke toewijding van bibliothecarissen en gemeenschappen die vechten voor het voortbestaan van deze essentiële instellingen. Het verhaal van de inwoners van een klein dorp die samenwerken om hun huishoudelijke bibliotheek in leven te houden amidst alle beproevingen, is een lofzang op menselijk doorzettingsvermogen en solidariteit. Het herinnert ons eraan dat zelfs in donkere tijden, er altijd licht is dat door de schaduwen breekt.
Kortom, “Libraries Under Siege” is een hartverscheurende doch noodzakelijke verhandeling over de bedreigingen die bibliotheken wereldwijd te verduren hebben. Het artikel drukt ons met de neus op de feiten: de aanval op bibliotheken is een aanval op onze collectieve erfgoed en identiteit. Als samenleving moeten we deze instellingen koesteren en beschermen, niet alleen voor het behoud van onze cultuur en kennis, maar ook omdat ze als baken van hoop dienen in een wereld die steeds vaker duistere plekken vertoont. Opdat we nooit vergeten dat waar kennis en vrije gedachtevorming worden onderdrukt, despotisme en onwetendheid hunkeren om te heersen.
Het artikel op Book Riot is een vurig pleidooi voor de verdediging van bibliotheken. Het herinnert ons eraan dat in deze besproken schatkamers van kennis, menselijke hoop en dromen worden opgeslagen, klaar om te worden ontdekt door hen die het avontuur van het lezen durven aan te gaan.
Martijn Jongbloed